Ne ende nuk jemi të sigurt saktësisht se çfarë e shkakton sëmundjen e Alzheimerit, por ne e dimë se si duken efektet e saj dhe po bëhemi më të mirë në zbulimin e shenjave të hershme të saj – duke përfshirë, ndoshta, ato në fjalimin tonë.
Shkencëtarët nga Universiteti i Bostonit kanë zhvilluar një algoritëm të ri të AI (inteligjencës artificiale) që analizon modelet e të folurit të atyre me dëmtim të butë kognitiv (MCI). Ai mund të parashikojë një progresion nga MCI në Alzheimer brenda gjashtë viteve me një saktësi prej 78.5 përqind.
Studimi vazhdon kërkimin e mëparshëm të ekipit, ku ata trajnuan një model – duke përdorur regjistrime zanore nga mbi 1000 individë – për të zbuluar me saktësi dëmtimet njohëse.
Algoritmi i tyre i ri u trajnua mbi regjistrimet audio të transkriptuara të 166 individëve me MCI, të moshës 63–97 vjeç. Ndërsa ekipi e dinte tashmë se kush e kishte zhvilluar Alzheimer-in, një qasje e të mësuarit me makinë mund të përdoret për të gjetur shenja në fjalimin e tyre të transkriptuar që lidhte 90 njerëzit, funksioni njohës i të cilëve do të binte në Alzheimer.
Pasi të trajnohet, algoritmi mund të aplikohet në të kundërt: për të provuar dhe parashikuar rrezikun e Alzheimerit nga transkriptet e mostrave të të folurit që nuk i kishte përpunuar kurrë më parë. Faktorë të tjerë të rëndësishëm, duke përfshirë moshën dhe seksin e vetë-raportuar, u shtuan për të prodhuar një rezultat parashikues përfundimtar.
“Ju mund të mendoni për rezultatin si gjasat, probabilitetin, që dikush të mbetet i qëndrueshëm ose të kalojë në çmenduri,” thotë shkencëtari kompjuterik Ioannis Paschalidis nga Universiteti i Bostonit.
“Ne donim të parashikonim se çfarë do të ndodhte në gjashtë vitet e ardhshme – dhe zbuluam se mund ta bëjmë në mënyrë të arsyeshme atë parashikim me besim dhe saktësi relativisht të mirë. Kjo tregon fuqinë e AI.”
Duke marrë parasysh se aktualisht nuk ka asnjë kurë për Alzheimerin, mund të pyesni veten se cili është përfitimi i zbulimit të hershëm të tij, kur rezultati përfundimtar është i njëjtë – por ne kemi trajtime që mund të ndihmojnë në menaxhimin e Alzheimerit deri në një farë mase, dhe këto mund të fillojnë më herët.
Për më tepër, zbulimi i hershëm na jep më shumë mundësi për të studiuar sëmundjen dhe përparimin e saj dhe prej andej të zhvillojmë një trajtim plotësisht efektiv. Ata që dihet se kanë të ngjarë të zhvillojnë Alzheimer mund të marrin pjesë në provat klinike përpara kohe.
Ka shumë për të pëlqyer në lidhje me këtë qasje, nëse mund të zhvillohet më tej. Është një lloj testi që mund të bëhet shpejt dhe me kosto të ulët, edhe në shtëpi, dhe pa ndonjë pajisje të specializuar. Nuk ka nevojë për ndonjë injeksion apo mostër, vetëm për një regjistrim dhe madje mund të ekzekutohet përmes një aplikacioni smartphone në të ardhmen.
“Nëse mund të parashikoni se çfarë do të ndodhë, ju keni më shumë mundësi dhe dritare kohore për të ndërhyrë me barnat dhe të paktën të përpiqeni të ruani stabilitetin e gjendjes dhe të parandaloni kalimin në forma më të rënda të demencës”, thotë Paschalidis.
Regjistrimet e përdorura këtu ishin mjaft të përafërta dhe me cilësi të ulët. Me regjistrime dhe të dhëna më të pastra, saktësia e algoritmit ka të ngjarë të bëhet edhe më e mirë.
Kjo mund të çojë në një kuptim më të mirë se si Alzheimer-i ndikon tek ne në fazat shumë të hershme – dhe pse ndonjëherë zhvillohet nga MCI, dhe nganjëherë jo.
“Ne shpresojmë, si të gjithë, që do të ketë gjithnjë e më shumë trajtime të Alzheimerit”, thotë Paschalidis.
Hulumtimi është publikuar në Alzheimer & Dementia.