A është terapia psikodelike gati për të hyrë në rrjedhën kryesore?

Një dokumentar i Netflix-it e nxiti François, një polic 52-vjeçar dhe baba i katër fëmijëve, të provonte terapinë psikedelike. Së bashku me një tjetër vullnetare, një grua 70-vjeçare, ai piu disa mikrogramë drogë psikodelike LSD.

Pacientët e Profesor Daniele Zullino, kreu i terapisë me asistencë psikodelike në Spitalin Universitar të Gjenevës (HUG), nuk i përshtaten lidhjes tipike të stereotipeve me marrjen e drogës. Shumica e tyre nuk kishin parë kurrë psikedelikë përpara se t’i jepej një kapsulë psilocybin – një substancë që rrjedh nga kërpudhat – ose një shishe LSD në zyrën e mjekut. Për një çmim prej 199 CHF deri në 445 CHF (221 deri në 494 dollarë), në varësi të dozës, vullnetarët nisin një “udhëtim” që zgjat deri në 12 orë. Qëllimi i François: të kurojë depresionin e tij prej dekadash.

Dhe ndërsa sigurimi shëndetësor nuk mbulon koston e barnave të tilla, përfitimet e mundshme i bëjnë ato të vlejnë çmimin, thotë François. “Nëse nuk kam nevojë të blej përsëri ilaqet kundër depresionit, matematika është e lehtë.” François ka pasur tre përvoja psikodelike vitin e kaluar. Deri më tani, rezultatet kanë qenë mbresëlënëse. “Të gjitha simptomat e depresionit janë zhdukur,” thotë ai. “Kam një shije të re për jetën.”

Që nga viti 2024, psikodelikët janë të ligjshëm ose janë dekriminalizuar në 23 vende. Zvicra ka një histori të gjatë me droga të tilla, që kur LSD u zbulua në Bazel në vitin 1938. Së bashku me SHBA-në, Kanadanë dhe Australinë, vendi udhëheq rrugën globalisht në terapinë psikedelike dhe kërkime. Dhe që nga viti 2014, pacientët zviceranë kanë qenë në gjendje të përdorin psikedelikët për përdorim të dhembshur në rastet e fundit. Megjithatë, deri më tani, HUG është i vetmi vend në vend që ofron trajtim të sigurt psikodelik në një mjedis të madh mjekësor.

“Pacientët vijnë nga e gjithë Zvicra për t’u trajtuar këtu,” thotë Zullino. Nëse kërkimi është një nga qëllimet e ofrimit të trajtimit, terapia është objektivi kryesor. “Ne jemi të parët në botë që propozojmë një trajtim ligjor me psikedelikët jashtë protokolleve kërkimore,” thotë ai për SWI swissinfo.ch. Që nga viti 2019, Zullino dhe ekipi i tij kanë trajtuar 200 pacientë – një rekord në terren.

Histori suksesi

Zullino ka parë shpesh histori suksesi si François në pacientë për të cilët terapia tradicionale nuk ishte e dobishme. “Sëmundjet mendore janë për shkak të një ngurtësie në lidhjet neuronale, duke e bërë të vështirë për ata që preken të ndryshojnë pikëpamjen e tyre për jetën,” shpjegon Zullino. “Nëse jeni në depresion, nuk mund të shihni anën pozitive të gjërave.”

Psikodelikët, një nëngrup i drogave psikoaktive, mund të ndryshojnë gjendjen shpirtërore, njohjen dhe perceptimet. Duke vepruar kështu, ata ndërtojnë lidhje të reja brenda trurit. LSD dhe psilocybin – opsionet e propozuara nga HUG – janë format më të njohura. Psikodelikët e tjerë përfshijnë DMT, meskaline, MDMA dhe ketaminë. Këto substanca përdoren të gjitha në provat klinike në Zvicër dhe në mbarë botën.

Por vetëm ilaçet nuk e shpjegojnë përparimin mendor që përjetojnë shumë pacientë.

“Psikodelikët përgatisin terrenin që besimet dhe idetë e reja të eksploruara në terapi të marrin fuqi,” thotë Zullino. Kjo është arsyeja pse, në HUG, orët e kaluara nën ndikimin e drogës janë të përshtatura me seanca psikoterapie – për të “vendosur synimin për udhëtimin” dhe për të “integruar përvojën”. Kjo mbështetje psikologjike është kritike për procesin e shërimit.

Mosmarrëveshje ekspertësh

Në botën e psikiatrisë, ku nuk ka pasur zbulime të reja të drogës që nga anti-depresivët në vitet 1950, psikodelikët kanë shkaktuar një valë tronditëse. Me pak ose aspak rrezik varësie dhe efekte anësore minimale, psikedelikët duket se janë më efektivë se shumë ilaçe psikiatrike aktualisht në treg – të paktën kur administrohen në mjedisin e duhur.

Ky element është kyç për Laura Tocmakov, bashkëthemeluese e Psychédelos, një shoqatë pacientësh në Gjenevë. “Rreth një e treta e pacientëve që vijnë në shoqatë pasi iu nënshtruan terapisë me asistencë psikodelike ose nuk kanë përjetuar asnjë efekt terapeutik ose madje edhe trauma të reja,” thotë ajo.

Për ish-pacientin Tocmakov, kjo nuk është për shkak të barnave si të tilla, por kushteve në të cilat ato janë marrë. “Disa pacientë mbetën vetëm gjatë udhëtimeve të këqija, gjë që shkaktoi shumë ankth,” thotë ajo. “Të tjerët u trajtuan nga një terapist i pakualifikuar, i cili nuk arriti të krijonte një atmosferë qetësuese.”

Çështja e mjedisit të duhur për një përvojë psikedelike i ndan specialistët. Për Tocmakov, të gjithë terapistët duhet të provojnë vetë psikedelikët përpara se t’i administrojnë ato. Për Zullino, kjo nuk është e nevojshme. “A duhet një gjinekolog të jetë grua?” ai pyet.

Tocmakov insiston gjithashtu që terapistë “psikedelikë” të sapo trajnuar duhet të mësojnë nga përvoja e shamanëve ose shëruesve të nëndheshëm. “Traditat e tyre na tregojnë se përvoja psikedelike përmirësohet kur ndodh në mjedise natyrore ose shpirtërore,” vëren ajo. “Nga ana tjetër, një dhomë e bardhë në një klinikë mund të krijojë ankth te disa pacientë.”

Përkundrazi, Zullino beson se elementët shpirtërorë nuk shtojnë asgjë. “Ne përpiqemi të përdorim dhoma neutrale ku pacientët mund të projektojnë vizionet e tyre, në vend që t’u imponojmë vizionet tona,” thotë ai.

Kërkimi shkencor mbi këtë temë është ende në fillimet e tij. Protokollet e rrepta krijojnë shumicën e studimeve mbi psikedelikët e bërë deri më sot, duke diktuar çdo ndërveprim midis mjekut, pacientit dhe mjedisit përreth. Ky kuadër ka për qëllim të lejojë shkencëtarët të krahasojnë efektin e ilaçit me atë të një placebo, në vend që të vlerësojnë ndikimin e tij në mjedise të ndryshme.

Mjekët e HUG nuk janë të detyruar nga këto protokolle kërkimore, pasi kërkimi i tyre përqendrohet në mënyrën se si të optimizohet terapia e cila kuadron përdorimin e psikodelikëve, sesa në farmakologjinë e barnave. “Ne mund të testojmë muzikë të re, t’u bëjmë pacientëve pyetje të ndryshme, të ndryshojmë mjedisin ose dozën e barit dhe të eksplorojmë se çfarë funksionon më mirë, “thotë Zullino. Njohuritë e përpiluara nga ai dhe ekipi i tij mund të shërbejnë si bazë për standardet e trajnimit në Zvicër, për terapistë të rinj të hapur për të ofruar trajtim psikodelik për pacientët e tyre.

Rruga drejt legalizimit

Banorët e rritur zviceranë që dëshirojnë të provojnë terapi me ndihmën psikedelike aktualisht duhet t’i dëshmojnë disa gjëra Zyrës Federale të Shëndetit Publik (FOPH): se ata vuajnë nga një çrregullim rezistent ndaj trajtimit; se kanë provuar disa ilaçe dhe terapi pa parë përmirësim; dhe se sëmundja e tyre është e rëndësishme dhe e qëndrueshme dhe çon në ankth, depresion ose varësi.

Shtrirja e kufizuar se kush kualifikohet për terapinë ndërkohë ka mundësuar që një botë e pakontrolluar e opsioneve nëntokësore të lulëzojë. Nëse kapen, përdoruesit e paligjshëm të psikodelikëve në përgjithësi nuk rrezikojnë më shumë se një gjobë.

Maxime Mellina punon për Groupement Romand d’Etudes des Addictions, një shoqatë qytetare në pjesën frëngjishtfolëse të Zvicrës e cila merret me varësitë dhe politikat publike të lidhura me to. Ai argumenton se “duke e lejuar substancën vetëm në mjedise të rrepta mjekësore, ne përjashtojmë të gjithë ata që nuk kanë një sëmundje serioze mendore, por prapë do të dëshironin të provonin psikedelikët për rritjen personale, duke i shtyrë ata të drejtohen në oferta të paligjshme dhe të pakontrolluara”.

Ndërkohë ka pasur lëvizje të rëndësishme globale që bëjnë thirrje për një ndryshim në statusin rregullator të psikodelikëve.

Dhe debate të tilla së shpejti mund të rezultojnë në përfitimet mjekësore të psikodelikëve që të fitojnë njohje në Zvicër. Nga përdorimi vetëm si përjashtim në rastet e fundit, ilaçet mund të evoluojnë për t’u përdorur në përgjithësi në trajtime, duke krijuar kështu nevojën për terapistë më me përvojë. “Ky ndryshim duhet të fillojë të ndodhë brenda dy viteve,” mendon Zullino.

Mellina beson se nuk ka asnjë arsye për të ndaluar fare psikedelikët. “Ato nuk paraqesin asnjë rrezik varësie dhe nuk çojnë në sjellje problematike siç bën alkooli, për shembull,” thotë ai. Pyetja është më tepër si duhet të liberalizohen: “a duhet të jenë të disponueshme për të gjithë, si një gotë verë? Apo thjesht në një farmaci?” ai pyet.

Zullino është një avokat i fortë për rregullimin e psikodelikëve si ilaçe. Sa për përdorime të tjera, ai këmbëngul se kjo është një çështje krejtësisht e ndryshme. Konfuzioni midis ilaçeve dhe barnave “diskrediton përpjekjet e shkencëtarëve për të siguruar akses më të mirë në trajtimin shumë të nevojshëm”, thotë ai. Por dallimi midis përdorimit mjekësor dhe pjesës tjetër mund të mos jetë i lehtë për t’u bërë. “Ku fillon dhe ku përfundon terapia?” pyet Mellina. “Kur pi një gotë verë pas punës, a është kjo rekreative apo terapi?”

Ky vit mund të shënojë ende një pikë kthese për legjislacionin rreth psikidelikëve në mbarë botën, pasi Administrata e Ushqimit dhe Barnave e SHBA (FDA) ka rënë dakord të rishikojë terapinë e asistuar nga MDMA për çrregullimin e stresit post-traumatik. Nëse miraton terapinë, kjo mund të ndikojë ndjeshëm në procesin rregullator në vende të tjera dhe mund të çojë në rishikime të përshpejtuara ose të lehtësuara. Në Zvicër, ku Albert Hofmann sintetizoi për herë të parë LSD-në në vitin 1938, psikedelikët mund të jenë gjerësisht të disponueshëm brenda pesë viteve, thotë Mellina.

Redaktuar nga Virginie Mangin/dos