Burimi i imazhit, Getty Images
Miliona jetë janë në rrezik nëse nuk ndërmerren veprime urgjente dhe radikale për të ndaluar përhapjen e malaries rezistente ndaj ilaçeve në Afrikë, paralajmërojnë shkencëtarët.
Parazitët e malaries që mund të shmangin efektet e ilaçit kritik artemisinin janë tashmë të vendosur mirë në Afrikën Lindore.
Nivelet e rezistencës janë rritur në disa zona nga më pak se 1% në më shumë se 20% të rasteve në hapësirën e tre viteve.
Herën e fundit, rezistenca ndaj një përhapjeje antimalariale në Afrikë çoi në një trefishim të numrit të fëmijëve që vdisnin.
Artemisinina vret parazitin e malaries dhe është gur themeli i trajtimit.
Parazitët që mund t’i rezistonin artemisininës evoluan për herë të parë në Afrikë në Ruandë, dhe më pas veçmas në Ugandë dhe Eritrea.
Këta parazitë rezistent janë përhapur brenda vendeve të tyre dhe përtej kufijve.
Tani, më shumë se 10% e rasteve të malaries shkaktohen nga parazitët rezistent në Etiopi, Eritrea, Ruandë, Ugandë dhe Tanzani.
“Tani është koha për të vepruar përpara se miliona njerëz të vdesin për shkak të trajtimeve gjithnjë e më joefektive antimalariale,” tha Prof Olugbenga Mokuolu, nga departamenti i pediatrisë në Universitetin e Ilorin në Nigeri.
Burimi i imazhit, Getty Images
Në vitin 2016, shtamet rezistente mezi po zbuloheshin në Ugandën veriore. Deri në vitin 2019, më shumë se 20% e parazitëve të testuar ishin rezistent në disa rajone.
Grupi i shkencëtarëve thotë se përhapja e mëtejshme e këtyre parazitëve rezistent është “e pandalshme”.
Dr Mehul Dhorda, nga Njësia e Kërkimit të Mjekësisë Tropikale në Mahidol Oxford në Tajlandë, më tha se ishte ende e pasigurt se sa shpejt do të ndodhte kjo.
Megjithatë, diçka e ngjashme ka ndodhur tashmë në Azinë Juglindore, ku trajtimet me bazë artemisinin filluan të dështojnë.
“Koha nga zbulimi i parë deri kur ishte mbizotërues ishte 10 deri në 15 vjet”, tha ai.
Mësime nga historia
Një histori e ngjashme ka ndodhur edhe më parë. Paraziti u bë rezistent ndaj një ilaçi të mëparshëm – klorokinës – në Afrikën Lindore në vitet 1970 dhe rezistenca arriti në bregun perëndimor në vitet 1980.
Vdekjet nga malaria në kontinent u trefishuan nga rreth 493,000 në 1980 në 1.6 milion deri në 2004.
“Unë shpresoj se kjo nuk është diçka që do të shohim në Afrikë,” më tha Dr Dhorda.
“Nëse terapia e kombinuar e artemisininës fillon të dështojë, atëherë rastet dhe vdekjet do të rriten.”
Autorët kanë bërë një sërë rekomandimesh që synojnë si parazitin ashtu edhe mushkonjat që përhapin sëmundjen.
Ata sugjerojnë shtimin e një medikamenti të tretë në terapinë e kombinuar të artemisininës për ta bërë më të vështirë për parazitin zhvillimin e rezistencës ndaj terapisë.
Dr Dhorda thotë se kjo do të kushtojë para, por: “Ne mund të shpenzojmë pak më shumë tani, por nëse jo, do të shpenzojmë shumë më tepër për të kontrolluar zjarrin në vend që ta shuajmë para se të përhapet.”
- Mbulim i zgjeruar i rrjetave të shtratit të trajtuara me insekticide dhe insekticideve me veprim të gjatë që spërkaten në shtëpitë e njerëzve
- Synoni vaksinat e reja të malaries të zhvilluara rishtazi për njerëzit e të gjitha moshave (në vend se vetëm fëmijët) në zonat me malarie rezistente ndaj artemisininës
- Mbështetja e punonjësve shëndetësorë në komunitet, në mënyrë që trajtimi të jetë i disponueshëm afër shtëpisë së të gjithëve
- Sigurimi i shpërndarjes së shpejtë të të dhënave për përhapjen e shtameve rezistente, sepse për momentin mund të ketë vonesa të gjata
“Ne kërkojmë nga financuesit, veçanërisht Fondi Global për Luftimin e Sidës, Tuberkulozit dhe Malaries dhe Iniciativës së Presidentit të Qeverisë së SHBA për Malarinë, të jenë vizionarë dhe të rrisin fondet për programet e kontrollit dhe eliminimit të malaries për të frenuar përhapjen e rezistencës së artemisininës në Afrikë,” tha. Ntuli Kapologwe, drejtor i shërbimeve parandaluese në Ministrinë e Shëndetësisë në Tanzani.