Mikrobioma e zorrëve — ekosistemi i organizmave të vegjël brenda nesh të gjithëve — është shfaqur si një territor i ri pjellor për studimin e një sërë kushtesh psikiatrike dhe sëmundjesh neurologjike.
Hulumtimet kanë treguar se truri dhe zorrët janë në komunikim të vazhdueshëm dhe se ndryshimet në mikrobiomën janë të lidhura me gjendjen shpirtërore dhe shëndetin mendor. Tani një studim i publikuar këtë muaj në Shëndeti Mendor Natyra gjen nënshkrime të dallueshme biologjike në mikrobiomet e njerëzve që janë shumë elastikë përballë ngjarjeve stresuese.
“Saktësia me të cilën u shfaqën këto modele ishte vërtet e mahnitshme,” thotë Arpana Church, një neuroshkencëtare në Qendrën Microbiome Goodman-Luskin të UCLA e cila udhëhoqi studimin e ri.
Hulumtimi është një pikë kërcimi për studimet e ardhshme njerëzore që disa studiues besojnë se përfundimisht mund të çojnë në trajtime. Mund të tregojë gjithashtu rrugën drejt biomarkerëve në mikrobiomë që ndihmojnë në udhëheqjen e vendimeve rreth trajtimit dhe shëndetit mendor.
Rezistenca e lidhur me mikrobet anti-inflamatore
Për analizën e tyre, Church dhe ekipi i saj ndanë 116 të rritur pa një diagnozë të shëndetit mendor në dy grupe bazuar në mënyrën se si ata shënuan në një shkallë të qëndrueshmërisë psikologjike.
Më pas, ata shqyrtuan një sasi të madhe të dhënash të mbledhura nga imazhet e trurit, mostrat e jashtëqitjes dhe pyetësorët psikologjikë dhe i futën ato në një model të të mësuarit me makinë për të gjetur modele.
Kjo analizë e aktivitetit të gjeneve, metabolitëve dhe të dhënave të tjera doli me disa lidhje kyçe në grupin me elasticitet të lartë. Në tru, kishte karakteristika të shtuara që lidhen me përmirësimin e rregullimit të emocioneve dhe njohjes.
“Mendoni që kjo pjesë ballore e trurit tuaj të jetë si frenat,” thotë Church, “individët shumë elastikë kishin frena vërtet efikase dhe më pak nga kjo përgjigje hiper-stresuese.”
Më pas ata u futën në mikrobiomën, duke parë jo vetëm bollëkun e mikroorganizmave të ndryshëm, por edhe aktivitetin e tyre gjenetik për të parë se çfarë po bënin.
Dy modele kryesore u shfaqën tek njerëzit që ishin më elastikë ndaj stresit: Aktiviteti në mikrobiomën e tyre lidhej me uljen e inflamacionit dhe përmirësimin e integritetit të barrierës së zorrëve.
Hulumtimet kanë treguar se pacientët me një sërë kushtesh psikiatrike kanë një ekuilibër të baktereve të zorrëve që përfshin më shumë baktere të caktuara pro-inflamatore dhe më pak nga ato me efekte anti-inflamatore.
Church vëren se barriera e zorrëve thith lëndët ushqyese dhe i mban toksinat dhe patogjenët të hyjnë në qarkullimin e gjakut. Kur kjo bëhet më e depërtueshme, ose “rrjedh”, inflamacioni që rezulton vepron si një sinjal stresi për trurin se gjithçka nuk është mirë.
Mikrobet që ‘flasin’ me sistemin tonë nervor
Studimi i ri përshtatet në një grup pune që po zgjerohet shpejt mbi lidhjen tru-zorrë.
“Isha shumë i emocionuar kur pashë që kjo të bëhej në një grup njerëzor mjaft të madh”, thotë Thomaz Bastiaanssen, një bioinformatik që studion mikrobiomën e zorrëve dhe gjendjen shpirtërore në Qendrën Mjekësore të Universitetit të Amsterdamit.
Vitet e fundit, ai thotë se shkencëtarët kanë vërtetuar se ekziston një “marrëdhënie e fortë dydrejtimëshe” midis zorrëve dhe trurit. Pjesa më e madhe e kësaj bazohet në studimet laboratorike paraklinike duke përdorur modele kafshësh, si dhe në disa studime vëzhguese njerëzore dhe punë in vitro.
“E gjithë kjo tregon për afërsisht katër mënyra se si mikrobioma komunikon me hostin,” thotë Bastiaanssen.
Së bashku me sistemin imunitar, ekziston edhe nervi vagus që funksionon si një autostradë, që shkon nga truri në zorrë dhe ndërlidhet drejtpërdrejt me mikrobiomën.
Këto mikrobiotë të zorrëve gjithashtu “bisedojnë” me sistemin nervor qendror duke sekretuar neurotransmetues, si serotonina dhe dopamina (rreth 90% e serotoninës prodhohet në zorrë dhe rreth 50% e dopaminës).
Përveç kësaj, mikrobioma mund të prodhojë acide yndyrore me zinxhir të shkurtër që ndihmojnë në ruajtjen e integritetit të barrierës së zorrëve dhe ushtrojnë një efekt anti-inflamator në tru, ndër të tjera.
Vetëm vitin e kaluar, Foster dhe ekipi i saj zbuluan se një komunitet bakteresh që lidheshin me prodhimin e këtyre acideve yndyrore me zinxhir të shkurtër u reduktua te njerëzit me depresion që kishin ankth të lartë.
Vitet e fundit, studime të tjera vëzhguese kanë forcuar provat që lidhin mikrobiomën e zorrëve dhe shëndetin mendor te njerëzit.
Për shembull, studime të mëdha nga studiues në Holandë kanë zbuluar se mikrobiomet me më pak diversitet bakteresh mund të parashikojnë depresionin dhe se të kesh pak a shumë baktere të caktuara të lidhura me sintezën e neurotransmetuesve dhe acideve yndyrore me zinxhir të shkurtër mund të jetë çelësi.
Foster vlerësoi studimin e UCLA si “novator”, sepse ai mori një pamje të plotë të trupit të mikrobiomës së trurit-zorrës dhe rolit të tij të mundshëm në elasticitet.
Ajo vë në dukje se analiza zbuloi një lidhje midis ankthit dhe mikrobiomës, e cila tashmë është një fushë e mirë-vendosur e kërkimit. Më shumë se një dekadë më parë, Foster dhe të tjerët treguan këtë lidhje në eksperimentet laboratorike me minj “pa mikrobe” dhe ankth.
Në kontekstin e stresit, shkencëtarët kanë zbuluar se edhe ekspozimi afatshkurtër ndaj stresit mund të çojë në ndryshime në mikrobiomën dhe se ndryshimi i përbërjes së mikrobiomës mund t’i bëjë disa minj më elastikë ndaj stresit.
Trajtime me probiotikë për stresin? Ende jo
Ka përpjekje në rritje për ta zhvendosur këtë kërkim në trajtime vepruese, duke përdorur dieta, suplemente prebiotike dhe probiotike. Por Bastiaanssen thotë se kompleksiteti i mikrobiomës kërkon një qasje të ndryshme nga ajo që përdoret zakonisht në zhvillimin farmaceutik, e cila tenton të fokusohet në gjetjen e një molekule ose ilaçi të vetëm.
Ai thotë se është si të përpiqesh të rritësh një pyll në një shkretëtirë duke mbjellë disa fara.
“Natyrisht që nuk do të funksionojë,” thotë ai, “sepse nuk ka ekosistem mbështetës.”
Ai thotë se fusha e mikrobiomës është ende duke dalë nga faza e saj fillestare.
“Ne kemi krijuar një lidhje në mikrobiomën, boshtin zorrë-tru. Ne kemi prova vërtet të forta,” thotë ai. “Pyetja tjetër që duhet të kuptojmë është, si funksionon saktësisht?”
Ai vë në dukje se ka disa prova premtuese nga studime të vogla njerëzore që kanë treguar se synimi i mikrobiomës me dieta të caktuara (në një rast, një e pasur me ushqime të fermentuara) mund të zvogëlojë inflamacionin.
Një tjetër provë, kjo nga Bastiaanssen dhe një ekip në Universitetin e Cork, zbuloi se një dietë e përqendruar në perime dhe ushqime që dihet se ndikojnë në mikrobiotën, mund të reduktojë stresin e perceptuar.
Ndërsa këto përpjekje janë plotësisht “të vlefshme”, Foster argumenton se fuqia e këtyre studimeve është se ato mund të çojnë në zbulimin e biomarkerëve që mund të ndihmojnë në marrjen e vendimeve se si të përdoren trajtimet ekzistuese dhe kush do të jetë kandidati më i mirë.
“A mund të masë diçka në mikrobiomën tuaj, ndoshta në gjakun tuaj dhe ndoshta në trurin tuaj për të përcaktuar nëse jeni në depresion?” ajo tha. “A duhet t’ju jap një antidepresant… apo neurostimulim? A duhet të bëj terapi konjitive të sjelljes apo të të them të ushtrohesh?”
Kjo mund të jetë vlera e një shënuesi holistik që mund të matet në mikrobiomën tuaj, thotë ajo. Dhe ajo mendon se mund të bëhet një mjet efektiv për kujdesin klinik brenda dekadës së ardhshme.
Nga ana e saj, Kisha parashikon, hipotetikisht, një ditë duke përdorur këtë fushë kërkimi për të “inxhinieruar një përzierje probiotike që mund të ndihmojë në zbutjen e stresit” dhe parandalimin e shfaqjes së disa sëmundjeve.
“Problemi më i madh është se ne kemi nevojë për më shumë studime që në fakt do t’i testojnë këto në provat njerëzore,” thotë ajo. Ajo pranon se ka të gjitha llojet e pretendimeve të pabazuara atje kur bëhet fjalë për përmirësimin e mikrobiomës. Tani për tani ajo u thotë njerëzve se të dhënat nuk janë ende mjaft të forta për të ditur se cilin trajtim duhet të provojnë.
“Nuk ka asnjë të vërtetë atje jashtë që është testuar vërtet,” thotë ajo, “unë them të kthehem tek unë pas një viti ose më shumë dhe do t’ju njoftoj.”