Gjykata e Lartë urdhëroi së fundmi autoritetet të kontrollonin çmimet e ilaçeve, të cilat thuhet se u rritën midis 7% dhe 140% në vetëm dy javë. Kompanitë farmaceutike thonë se çmimet e barnave këtu janë ndër më të ulëtat në botë
Si pacient me diabet, 54-vjeçari Mesbah Uddin (pseudonim) kërkon insulinë çdo ditë. Por ai ka qenë duke luftuar me çmimin e rritur të ilaçeve gjatë gjashtë muajve të fundit apo më shumë. “Dikur blija flakonet (insulinën) me Tk1,200-Tk1,300 dhe tani, ato kushtojnë rreth 1,500-Tk1,600 Tk.”
Kur çmimi i barnave rritet, më së shumti vuajnë personat me sëmundje afatgjata si diabeti, hipertensioni, sëmundjet kardiovaskulare etj, sepse duhet t’i marrin këto ilaçe rregullisht.
Më 29 prill, Gjykata e Lartë urdhëroi Drejtorinë e Përgjithshme të Administrimit të Barnave (DGDA) dhe sekretarin e shëndetësisë të marrin masa efektive kundër rritjes së çmimit të barnave në vend, brenda 30 ditëve.
Urdhri u dha pasi Shoqata e Konsumatorëve të Bangladeshit (CAB) paraqiti një peticion me shkrim bashkangjitur një raporti të një gazete të përditshme, sipas të cilit “çmimet e barnave u rritën me 7% në 140% në dy javë”.
Në raport thuhet se kompani të shumta kanë rritur çmimin e barnave, veçanërisht tabletave antibiotikë dhe insulinës.
Sipas Seksionit 30, nën-seksioni (4) i Aktit të Barnave dhe Kozmetikës-2023 “Asnjë person ose ndërmarrje nuk mund të ofrojë dhe shesë barna ose lëndë të para me një çmim më të lartë se çmimi i fiksuar sipas këtij seksioni”.
Prandaj, nëse DGDA – organi rregullator që rregullon çmimet e barnave – nuk miraton, çmimi i ilaçeve nuk mund të ndryshohet.
Vendosja e një çmimi të ilaçit është një proces i gjatë, që kërkon miratime nga DGDA dhe ministria e shëndetësisë, shpjegoi Dr Rashid-e-Mahbub, ekspert i shëndetit publik dhe Kryetar i Lëvizjes për të Drejtat e Shëndetit në Bangladesh.
“Në Bangladesh, DGDA ofron regjistrime të barnave dhe ata vendosin çmimin e të gjitha ilaçeve të prodhuara në vend,” tha ai. DGDA ka një komitet për përcaktimin e çmimeve që vlerëson të gjitha aplikimet për të rritur çmimet nga kompanitë farmaceutike.
Duke pasur parasysh se një organ qeveritar është i punësuar në mënyrë aktive për të kujdesur për interesat e pacientëve të zakonshëm, çmimet e barnave në Bangladesh në teori duhet të jenë të moderuara dhe të qëndrueshme. Por siç e dëshmon përvoja e Mesbah Uddin-it, ose për këtë çështje kushdo që ka hyrë ndonjëherë në një farmaci e di, ajo është gjithçka tjetër veçse e qëndrueshme.
Arsyetimi për rritjen e çmimit
Kompanitë farmaceutike tregojnë për zhvlerësimin e takës kundrejt dollarit amerikan dhe rritjen e çmimit të lëndëve të para në tregun ndërkombëtar, për rritjen e fundit të çmimeve.
Këtë vit në janar, gjatë një takimi me Salman F Rahman, Këshilltarin Privat për Industrinë dhe Investimet e Kryeministrit, drejtuesit e Shoqatës së Industrive Farmaceutike të Bangladeshit (BAPI) thanë se kostot e prodhimit të barnave janë rritur (deri në 30% në vitin e kaluar) megjithatë DGDA nuk e ka rritur çmimin.
Ata thanë se dështimi për të rregulluar çmimet do të çojë në humbje dhe madje edhe mungesë të mundshme të ofertës në treg, si dhe cilësi më të ulët të barnave. Megjithatë, jo shumë kohë më parë (dhjetor 2022) DGDA rriti çmimet e 53 barnave esenciale në vend.
Kaiser Kabir, CEO i Renata PLC, tha, “Ligji përcakton se përveç 117 produkteve, kompanitë farmaceutike janë të lira të ndryshojnë çmimet sipas dëshirës. Megjithatë, në praktikë, DGDA ka fjalën e fundit për këtë çështje. Kuptohet, gjatë një periudhe të krizës ekonomike, ky autoritet heziton të japë leje për rritjen e çmimeve”.
“Në thelb, është shumë e vështirë të rritet çmimi i barnave. Për shkak të natyrës konkurruese të industrisë farmaceutike, ekziston një mosgatishmëri e konsiderueshme për të rritur çmimet.”
Megjithatë, ai tha se kur bëhet e qartë se kostot janë rritur vazhdimisht, kompanitë kërkojnë leje për rritjen e çmimit. “Me fjalë të tjera, industria rrallë reagon ndaj inflacionit afatshkurtër ose zhvlerësimeve të vogla të kursit të këmbimit.”
Ai më tej beson se “çmimet e ilaçeve në Bangladesh janë më të ulëtat në botë sipas të dhënave të publikuara nga IQVIA”.
Realiteti për pacientët e zakonshëm
Në Bangladesh, 69% e totalit të shpenzimeve shëndetësore në vend paguhen nga xhepi nga pacientët. Një pjesë e madhe e kësaj shkon në pagesën e ilaçeve.
Dr Be-Nazir, ish-drejtor i Kontrollit të Sëmundjeve në Drejtorinë e Përgjithshme të Shërbimeve Shëndetësore, tha se nuk është e vërtetë që çmimet e barnave në vend janë brenda mundësive të njerëzve.
“Ndoshta (kompanitë farmaceutike) po besojnë se duke parë fitimin e tyre dhe duke menduar se meqenëse njerëzit po blejnë ilaçet, gjërat duhet të jenë në rregull,” tha ai.
“Kur vizitoj fshatrat – ndonjëherë shkoj në fshatrat në Gaibandha – shoh shumë njerëz që nuk janë në gjendje të blejnë ilaçe, ato që u nevojiten rregullisht. Ndoshta blejnë një tabletë në vend të dy të përshkruara, ose ndoshta i marrin ilaçet periodikisht. – të gjitha këto shtojnë komplikimet, madje çojnë në vdekje”.
Ai tha se kompanitë farmaceutike nuk kanë instrumente për të matur këto ndryshime, kështu që nuk mund të pohojnë fuqishëm se njerëzit mund të përballojnë barnat. “Nuk ka as sondazhe apo asgjë. Pse tjetër Bangladeshi ka një OOP kaq të lartë për blerjet e barnave? Mjekësia është një shpëtim; nuk mund të jetë aq e shtrenjtë.”
Sipas Dr Rashid-e-Mahbub, Urdhri i Drogave (Kontrolli) i miratuar në vitin 1982 kishte akademikë të përfshirë në komitetin e fiksimit të çmimeve, i cili nuk ekziston më. (Urdhëresa është shfuqizuar prej kohësh).
“Nuk ka akademikë, nuk ka përfaqësues të përdoruesve apo edhe ata që përshkruajnë barnat”, tha ai, duke treguar se si janë cenuar interesat e njerëzve.
Dr Be-Nazir tha se çmimi i ilaçeve është shumë më i lartë se kostoja e prodhimit, e cila mund të konkludohet lehtësisht nga zbritjet që shpesh ofrojnë farmacitë.
“Do të vini re se farmacitë mund të japin ilaçe me zbritje të mëdha nëse duan, që do të thotë se marzhi i tyre është aq i lartë sa që gjithmonë mund të marrin më pak se çmimi me pakicë”, tha ai.
Dr Rashid-e-Mahbub i bëri jehonë ndjenjave të ngjashme duke thënë se farmacitë shpenzojnë një shumë të madhe parash për marketing dhe promovim, dhe nëse mund ta reduktojnë atë, kjo do të ulë lehtësisht çmimin.
“Që të zbatohet ligji, DGDA duhet të luajë rolin kryesor, por kufizimet e tyre janë aq të mëdha sa nuk mund ta bëjnë këtë, duke përfshirë sigurimin e kontrollit të cilësisë së barnave. Tani shohim që ilaçet e paetiketuara kanë përmbytur zonat rurale. Qeveria duhet të identifikojë të metat në sistem dhe të punojë për to, pasi ligji nuk po zbatohet askund”, shtoi ai.