(© Martinan – stock.adobe.com)
Është mëngjesi i së hënës, alarmi bie dhe tashmë është 7:30 e mëngjesit – dhe ju jeni 30 minuta vonë. Normalisht ju duhen 45 minuta për të ecur 3 kilometrat për në punë, por këtë mëngjes do të vraponi për 20 minuta. Po, por në kohën e drekës ndiheni më të lodhur dhe keni përshtypjen se keni shpenzuar më shumë energji se zakonisht në udhëtim. Megjithatë ju keni kaluar të njëjtën distancë si në ditët e tjera. Si mund të jetë kjo?
Shpenzimi i kalorive që lidhet me çdo aktivitet quhet “kosto metabolike” dhe korrespondon me energjinë e konsumuar nga organet tona për të mbuluar një distancë të caktuar. Kjo kosto metabolike mund të përcaktohet duke analizuar oksigjenin që trupi ynë konsumon dhe dioksidin e karbonit që ata prodhojnë, ne mund të vlerësojmë sasinë e energjisë së shpenzuar, dhe kështu koston metabolike. Ishte duke përdorur këtë metodë që studiuesit i ishin përgjigjur pyetjes sonë në vitet 1970.
Ndoshta jo për t’u habitur, vrapimi harxhon më shumë energji sesa ecja për të njëjtën distancë të përshkuar. Por pse?
Energjia e humbur gjatë vrapimit
Imagjinoni që po shikoni dikë që vrapon. Tani shikoni nga afër lëvizjen vertikale (lart dhe poshtë) të legenit dhe kokës së tyre. Siç mund ta shihni nga diagrami më poshtë, kur vrapojmë, distanca që trupi ynë lëviz lart e poshtë është më e madhe se kur ecim. Për të prodhuar këtë lëvizje vertikale, muskujt e gjymtyrëve të poshtme duhet të gjenerojnë më shumë forcë, dhe kjo harxhon më shumë energji, por nuk na afron më në destinacionin tonë. Pra, kur vrapojmë, një pjesë e energjisë së shpenzuar përdoret për të lëvizur trupin tonë lart sesa përpara. Prandaj, energjia e nevojshme për të kaluar ato 3 km është më e lartë për vrapim sesa për ecje.
Ky ndryshim midis ecjes dhe vrapimit nuk kufizohet në atë që ndodh gjatë vetë aktivitetit. Në fakt, çdo ushtrim fizik shkakton një shpenzim të vonuar të energjisë, i cili i shtohet shpenzimit gjatë aktivitetit.
Duke marrë parasysh këtë, është edhe një herë vrapimi që përdor më shumë energji sesa ecja. Menjëherë pas vrapimit të 3 km, rritja e konsumit të energjisë (krahasuar me pushimin) zgjat për disa minuta, kryesisht për shkak të rritjes së temperaturës së trupit dhe rimbushjes së rezervave të energjisë. Ky shpenzim shtesë pas vrapimit është më shumë se dyfishi i vërejtur pas ecjes, për shkak të ndryshimit në intensitet midis dy ushtrimeve.
E gjitha varet nga shpejtësia
Prandaj, vrapimi përfshin një shpenzim më të lartë kalori sesa ecja për të njëjtën distancë të mbuluar. Por kjo është me kusht që shpejtësia e konsideruar e ecjes të jetë “normale” (rreth 5 km/h). Pra, nëse ecim shumë ngadalë, do të na duhet aq shumë për të kaluar 3 km sa që shpenzimi i kalorive të jetë më i madh në fund. Kjo është për shkak se trupi shpenzon një sasi të caktuar energjie për njësi të kohës pa marrë parasysh çfarë, pavarësisht nga aktiviteti i kryer (i njohur si “shkalla metabolike bazale”).
E njëjta gjë vlen nëse shpejtësia e ecjes është shumë e shpejtë (më shumë se 8 km/h): vrapimi është më efikas në energji. Këtu, koordinimi i kërkuar për të ecur me një shpejtësi të tillë do të thotë që ne duhet të aktivizojmë më shumë muskujt tanë, pa mundur të përfitojmë nga elasticiteti i tendinave, siç është rasti me vrapimin.
Për më tepër, ne kemi një perceptim intuitiv shumë të saktë të efikasitetit energjetik të një stili të caktuar lëvizjeje. Nëse jemi në një rutine, shpejtësia e së cilës rritet gradualisht, pika në të cilën kalojmë spontanisht nga ecja në vrapim përkon me momentin kur do të bëhej më konsumuese energjie të ecësh sesa të vraposh.
Si përfundim, për shkak të lëkundjes më të madhe të qendrës së masës dhe rritjes së shpenzimit të energjisë pas stërvitjes, vrapimi në punë kërkon më shumë energji sesa mbulimi i së njëjtës distancë duke ecur. Por mbani mend, nëse zgjidhni të ecni ose të vraponi për në punë, gjëja më e rëndësishme është që tashmë po kurseni energji!