Ndërsa popullsia globale plaket, më shumë prej nesh përballen me rënie të frikshme njohëse, personalisht ose te të dashurit tanë. Ka mbi 10 milionë raste të reja të demencës në nivel global çdo vit.
Por një studim i ri sugjeron se deri në 13 për qind e njerëzve të diagnostikuar me demencë në SHBA mund të kenë një diagnozë të gabuar dhe në vend të kësaj kanë mbetur duke luftuar me një gjendje që mund të trajtohet.
“Furnizuesit e kujdesit shëndetësor (duhet të jenë) të vetëdijshëm për këtë mbivendosje të mundshme midis demencës dhe encefalopatisë hepatike, e cila është e trajtueshme,” thotë hepatologu i Universitetit të Commonwealth të Virginias, Jasmohan Bajaj.
Encefalopatia hepatike – dëmtim kognitiv i shkaktuar nga dështimi i mëlçisë – prek më shumë se 40 për qind të pacientëve me sëmundje të avancuar të mëlçisë (cirozë). Dëmtimet e trurit që shkakton është e vështirë të dallohen nga demenca.
Mëlçitë tona rregullojnë nivelet e shumicës së kimikateve në trupin tonë, nga filtrimi i tyre nga gjaku deri te ndihma në tretje.
Përveç efekteve të njohura të alkoolit që dëmtojnë mëlçinë, rreziqe të tjera për mëlçinë përfshijnë virusin e hepatitit, kolesterolin e lartë, obezitetin dhe diabetin, stresin dhe plakjen. Por nëse kapet mjaft herët dhe me trajtimin e duhur, dëmtimi i mëlçisë sonë mund të kthehet.
Pjesa më e madhe e kësaj mund të zbutet përmes ndryshimeve në dietë dhe sjellje, dhe ka edhe më shumë trajtime të mundshme me ilaçe në horizont.
Në fakt, trajtimi i encefalopatisë hepatike ka zgjidhur dëmtimet njohëse në të paktën dy pacientë të cilët ishin diagnostikuar me demencë.
“Ai është një person tjetër!” vëren gruaja e njërit prej pacientëve, pas humbjes së kujtesës, rëniet, dridhjet dhe halucinacionet u zgjidhën të gjitha.
Një studim i fundit në minj sugjeron se edhe ndikimet e plakjes në mëlçi mund të jenë të kthyeshme nëse kapen mjaft herët.
“Ne kemi treguar se plakja përkeqëson sëmundjen joalkoolike të mëlçisë… dhe duke e zvogëluar këtë ndikim, ne mund ta kthejmë dëmin”, shpjegon hepatologia e Universitetit Duke, Anna Mae. “Ti nuk je kurrë shumë i vjetër për t’u përmirësuar.”
Kështu që në fillim të këtij viti, Bajaj dhe kolegët shqyrtuan të dhënat mjekësore të 177,422 veteranëve amerikanë të diagnostikuar me demencë midis 2009 dhe 2019.
Asnjë prej tyre nuk ishte diagnostikuar me sëmundje të mëlçisë, por ekipi zbuloi se mbi 10 për qind kishin rezultate të larta të fibrozës 4 (FIB-4), një indeks për të matur cikatricet e mëlçisë, që do të thotë se ata kishin shumë gjasa të kishin cirrozë.
Në studimin e tyre të ri, biostatistiani i Universitetit të Commonwealth të Virxhinias Scott Silvey, Bajaj dhe kolegët e përsëritën këtë rishikim me 68,807 të dhëna mjekësore të pacientëve nga një bazë të dhënash kombëtare që nuk janë veteranë, për të parë nëse rezultatet e tyre të mëparshme pasqyronin popullatën e përgjithshme të SHBA.
Për habinë e tyre, edhe më shumë pacientë me rezultate të larta FIB-4 u gjetën në këtë popullatë – pothuajse 13 përqind.
“Prevalencat dhe përcaktuesit e një FIB-4 të lartë janë të habitshme, duke përfshirë një përqindje më të madhe të pacientëve që nuk ishin të bardhë në grupin e lartë FIB-4,” shpjegojnë Silvey dhe ekipi.
“Ndërsa ne nuk i studiuam faktorët specifikë pas këtyre pabarazive, mungesa e aksesit në terapi ose kujdes mjekësor si në kujdesin ndaj çmendurisë ashtu edhe në kujdesin e sëmundjeve shoqëruese mund të kontribuojë.”
Sapo mëlçia jonë fillon të mos funksionojë, ajo streson indet e tjera në trupin tonë, duke përfshirë veshkat, pankreasin dhe zemrën, si dhe trurin tonë. Pra, ka kuptim t’i japim përparësi shëndetit tonë të mëlçisë.
“Kjo lidhje e rëndësishme midis demencës dhe shëndetit të mëlçisë thekson rëndësinë e shqyrtimit të pacientëve për kontribues potencialisht të trajtueshëm në rënien njohëse,” përfundon Bajaj.
Ky hulumtim është publikuar në Gazeta Amerikane e Mjekësisë.