Për Sarën, vënia në gjumë e djalit të saj trevjeçar të shqetësuar ishte pjesa më stresuese e ditës. Kjo ndodhi derisa ajo zbuloi melatoninën.
Pas kësaj, nëna e dy fëmijëve nga Denveri e ushqente atë me suplementin e parregulluar, në formë të një ariu gomë, ia lante dhëmbët, i lexonte të paktën dy libra dhe fikte dritat.
“E bëri të lehtë kohën e gjumit për të gjithë”, thotë ajo.
Historia e Sarës nuk është e pazakontë. Në të gjithë SHBA-në, miliona fëmijëve – disa të rinj deri në dy vjeç – u jepen tableta melatonin, një hormon i prodhuar në gjëndrën e vogël pineale të trurit, i cili luan një rol jetësor në rregullimin e ciklit të gjumit-zgjimit të trupit.
Jashtë portave të shkollës, në datat e lojërave dhe në të gjitha grupet e prindërve në social mediat, prindërit e Amerikës e besojnë atë si një mjet efektiv për gjumë. “Melatonin ka ndryshuar jetën për ne,” tha një nënë në një grup të njohur prindërish në Reddit. “Vajza ime gjashtëvjeçare e merr çdo natë”, tha një tjetër.
Një studim i publikuar vitin e kaluar tha se rreth 6 për qind e parashkollorëve të moshës nga një deri në katër vjeç po marrin melatonin. Në shkollën fillore, ky numër rritet në gati 20 për qind. Studimi zbuloi gjithashtu se përdorimi afatgjatë ishte i zakonshëm.
Për shkak se melatonina nuk rregullohet nga Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA), ajo mund të blihet lehtësisht me shumicë në çdo farmaci amerikane. Kjo është në kontrast me Britaninë, ku suplementi është i disponueshëm vetëm përmes recetave të NHS.
Megjithatë, ka një shqetësim në rritje midis ekspertëve amerikanë se përdorimi i melatoninës tek fëmijët mund të mos jetë aq i sigurt sa mendohej dikur, ndërkohë që kërkimet tregojnë gjithashtu një rritje të mbidozave jo-vdekjeprurëse tek të vegjlit, pjesërisht e nxitur nga pandemia.
“Melatonina tingëllon e natyrshme dhe e sigurt – është bërë e preferuara”, thotë Dr Judith Owens, drejtore e Qendrës së Gjumit në Spitalin e Fëmijëve në Boston. “Por unë mendoj se ne kemi hasur në një problem.” Pavarësisht se shpesh quhet “hormoni i gjumit”, ka pak prova që sugjerojnë se ai posedon vetitë e gjumit.
“Ai i tregon trupit se është natë – nuk ju thotë të shkoni për të fjetur,” thotë profesoresha Elizabeth Klerman, një eksperte gjumi nga departamenti i neurologjisë në Spitalin e Përgjithshëm të Massachusetts.
Nuk ka asnjë provë klinike që sugjeron se përdorimi afatshkurtër i melatoninës tek të rriturit mund të shkaktojë probleme afatgjata, por ka pyetje pa përgjigje kur bëhet fjalë për fëmijët.
GETTY IMAGES
Shumë studime kanë treguar se melatonina nuk ka asnjë efekt aktual në nxitjen e gjumit, ndërsa të tjerë kanë sugjeruar se rrit kohën totale të gjumit të një individi me jo më shumë se një duzinë minuta.
Asgjë nga këto nuk i ka penguar farmacitë më të mëdha të Amerikës që të synojnë drejtpërdrejt fëmijët dhe prindërit me formulime gome dhe tableta përtypëse që, në sytë e një tre vjeçari, duken si ëmbëlsira.
Ata sigurisht iu drejtuan djalit të Sarës, tani katër vjeç. Por pasi filloi të kishte “makthe të tmerrshme”, Sarah, e cila kërkoi që të mos përdorej emri i saj i vërtetë, uli dozën e tij përpara se djali i saj të fillonte përfundimisht të fliste dhe këmbënguli se nuk donte të merrte më suplementin. “Jo çamçakëz,” i tha ai asaj.
Tani, thotë ajo, ai nuk bie aq lehtë në gjumë, por cilësia e tij e përgjithshme e gjumit është përmirësuar ndjeshëm. “Ai zgjohej më shumë gjatë natës kur e vendosja në të. Ai kishte gjithashtu episodet e tij më të këqija të ecjes në gjumë”.
Shqetësimi i saj ndahet nga Owens, i cili drejton një klinikë në Boston për të rriturit dhe fëmijët që luftojnë me pagjumësinë dhe çështje të tjera të lidhura me gjumin.
Dhjetë vjet më parë, vetëm një pjesë e vogël e fëmijëve që ndiqnin praktikën e saj po merrnin melatonin.
“Tani, pothuajse të gjithë fëmijët dhe adoleshentët e mi që kanë pasur një lloj shqetësimi të gjumit, ose kanë provuar melatonin ose janë duke e përdorur atë,” thotë Owens. “Është pothuajse 100 për qind.”
Tek të rriturit ka pak efekte anësore shqetësuese që lidhen me suplementin dhe, deri më tani, asnjë provë klinike që sugjeron përdorimin afatshkurtër mund të shkaktojë probleme afatgjata.
Por kur bëhet fjalë për fëmijët, ka ende pyetje pa përgjigje.
“Ne nuk e kemi idenë se çfarë bën tek adoleshentët apo fëmijët,” thotë Owens. “Sistemet e tyre nuk janë zhvilluar plotësisht. Askush nuk i ka bërë studimet. Nuk ka absolutisht asnjë të dhënë për sigurinë ose efikasitetin e melatoninës tek fëmijët nën moshën dy vjeç.”
Ka të dhëna për përdorimin e melatoninës tek fëmijët autikë dhe nuk paraqet një pamje alarmante. Nëse ka ndonjë gjë, sugjeron se hormoni mund të ketë një efekt pozitiv në disa nga problemet e shëndetit mendor dhe fizik që lidhen me çrregullimin e spektrit të autizmit, të tilla si ankthi, përpunimi ndijor dhe mosfunksionimi gastrointestinal.
Por kjo është specifike për një grup popullsie dhe kufizon përfundimet – të mira dhe të këqija – që mund të bëjnë shkencëtarët.
“A mund të ketë ndikim në zhvillimin e fëmijës? Epo, është e mundur”, thotë profesor Russell Foster, drejtor i Institutit të Neuroshkencës së Gjumit dhe Circadian në Universitetin e Oksfordit.
Truri ka një orë master të quajtur bërthama suprakiazmatike, e cila rregullon aktivitetet e trupit në varësi të faktit nëse është ditë apo natë. Pa të, ritmi i gjithë biologjisë sonë do të ishte jashtë sinkronizimit.
“Ne e dimë se ka receptorë melatonine në orën kryesore,” thotë Foster. “Nëse merrni doza shumë të larta si fëmijë, a do ta ndryshoni përgjigjen e orës kryesore në një farë mënyre? Nuk ka gjasa… (Por) nuk do ta zhvlerësoja plotësisht se do të ketë ose nuk do të ketë efekt.”
Profesionistët shëndetësorë janë të etur për të parë industrinë e “Perëndimit të egër” që rrethon melatonin të shtrënguar dhe rregulluar më mirë
GETTY IMAGES
Të lidhura ngushtë me këtë janë shqetësimet rreth mbidozave të melatoninës. Një studim i vitit 2022 zbuloi se numri i thirrjeve vjetore për kontrollin e helmimit për mbidozat e melatoninës së fëmijëve në SHBA u rrit me 530 përqind midis 2012 dhe 2021.
Shumica e këtyre rasteve janë të padëmshme. Nëse janë të pranishme, simptomat janë të lehta dhe të kufizuara në asgjë më shumë se një stomak i mërzitur, të vjella ose përgjumje. Megjithatë, ka pasur një pjesë të vogël të rasteve në të cilat është kërkuar shtrimi në spital.
Rritja e konsumit është lidhur me faktin se suplementi tregtohet dhe shitet si ushqim i përshtatshëm për fëmijët.
“Fëmijët do të hanë aksidentalisht një grusht me këta arinj gomë pasi mendojnë se janë Haribo”, thotë Owens.
Për shkak se melatonina konsiderohet një shtesë diete dhe nuk ka të njëjtat kërkesa si ilaçet kur bëhet fjalë për markën dhe provën e sigurisë, ka pak presion mbi prodhuesit për të ndryshuar mënyrën në të cilën produktet e tyre reklamohen dhe shiten.
Akademia Amerikane e Mjekësisë së Gjumit ka publikuar një këshillë shëndetësore në lidhje me përdorimin e melatoninës për fëmijët, duke u kërkuar prindërve të flasin me një profesionist pediatër për të vlerësuar nëse strategjitë e sjelljes mund të jenë më të përshtatshme për të adresuar ndonjë problem me gjumin.
Vetë profesionistët janë të etur për të parë industrinë e “Perëndimit të Egër” që rrethon melatonin të shtrënguar dhe rregulluar më mirë.
“Unë thjesht do të doja që ne të dinim më shumë, vetëm që të kishte pak më shumë rregullore,” u tha studiuesve një ofrues i kujdesit shëndetësor si pjesë e një studimi akademik të mjekëve amerikanë të gjumit, rezultatet e të cilit u ndanë me The Times përpara publikimit.
“Ndjehem sikur prindërit po vijnë, dhe ata thonë, ‘Unë po i jap tre miligramë (fëmijës tim)’ dhe do të mendoj ‘Epo, si e gjete atë numër?’
Derisa Administrata e Ushqimit dhe Barnave të ndërhyjë dhe të kufizojë mënyrat se si shitet melatonina – siç po kërkojnë tani shumë ekspertë – mbështetja e tepërt e Amerikës tek suplementi nuk ka gjasa të lehtësohet.
“Prindërit e dëshpëruar po bëhen të fiksuar pas gjumit të fëmijës së tyre dhe në vend që të përdorin kontrolle të sjelljes – në thelb thjesht praktikë të mirë të gjumit – ata po përdorin melatoninën sepse është e lehtë për t’u aksesuar”, thotë profesor Foster. “Është disi e papërgjegjshme.”